ANTONIO VIVALDI
FERNANDO SOR
ENRIQUE GRANADOS
ASTOR PIAZZOLLA
MANUEL DE FALLA
Γιατί δύο κιθάρες και όχι μία;
Συνηθίζουμε να λέμε πως: «Τίποτα καλύτερο από μια κιθάρα εκτός ίσως από δύο». Αυτό δεν είναι απλώς ένα έξυπνο σλόγκαν είναι και σωστό. Είναι καλύτερο να παίζεις και ν' ακούς δώδεκα χορδές αντί έξι. Έτσι η μουσική «αναπνέει» πιο ελεύθερα, οι «φωνές» διατηρούνται περισσότερο και ο ήχος είναι πιο πλούσιος. Ακόμα και οι διασκευές που γίνονται για δύο κιθάρες, είτε από πιάνο είτε από ορχήστρα, είναι πιο πιστές στο πρωτότυπο αφού έχεις να κάνεις με δύο όργανα που αποτελούν μαζί μια πραγματική πολυφωνία.
Δύο κιθάρες = Ένα όργανο.
Οι δύο κιθάρες είναι ένα όργανο! Αντίθετα από οποιοδήποτε άλλο ντουέτο που είναι δύο όργανα κι όχι ένα. Όταν για παράδειγμα διασκευάζουμε ένα πιανιστικό έργο, η μια κιθάρα αναλαμβάνει το ρόλο του αριστερού χεριού και η άλλη του δεξιού. Ένα μικρό πρόβλημα σε τέτοιου είδους ντουέτα είναι το ποιος θα προλάβει να διαλέξει το δεξί! Όταν πρόκειται για ετερόφυλα ντουέτα τότε το πρόβλημα λύνεται εύκολα. Το δεξί χέρι (μελωδία) το παίρνει ο ...άντρας!! Ό,τι και να γίνει όμως δεν παύει ο ένας να αισθάνεται εξαρτημένος από τον άλλο. Δεν παύει να αισθάνεται μισός. Γι' αυτό όταν τα μέλη ενός τέτοιου ντουέτου έχουν ξεπεράσει το σύμπλεγμα του σολίστα γίνεται το εξής μαγικό: Η ερμηνεία ενός οργάνου γίνεται υπόθεση δύο ανθρώπων. Έτσι μπορούμε να τροποποιήσουμε το αρχικό σλόγκαν: «Τίποτα καλύτερο από έναν κιθαρίστα εκτός ίσως από δύο ...όταν παίζουν σαν ένας».
Ο δίσκος αυτός έγινε τυχαία!
Πράγματι, η μουσική που υπάρχει εδώ δεν διαλέχτηκε ούτε ηχογραφήθηκε για να γίνει δίσκος. Στις 6/5/1990 δώσαμε ένα ρεσιτάλ στο θέατρο του καινούργιου Δημοτικού Ωδείου Αργυρούπολης.
Ο Νικηφόρος Ρώτας, καλλιτεχνικός διευθυντής του ωδείου είχε την ιδέα να το ηχογραφήσει. Κάλεσε λοιπόν τον ηχολήπτη Θέμη Ζαφειρόπουλο, το ηχογράφησε και το παρουσιάζουμε εδώ παραβλέποντας μερικές ατέλειες που άλλωστε υπάρχουν σε κάθε ζωντανή ηχογράφηση.
Το πρόγραμμα.
Για τους λόγους που αναφέραμε πιο πάνω, το πρόγραμμα του δίσκου έχει τη δομή ενός κανονικού ρεσιτάλ. Περιέχει δηλαδή έργα απ' όλες τις εποχές της μουσικής ξεκινώντας από τον Vivaldi και φθάνοντας στον de Falla και τον Piazzolla.
Α. Vivaldi: Andante
Είναι το αργό μεσαίο μέρος από το κοντσέρτο για δύο μαντολίνα και ορχήοτρα εγχόρδων οε σολ μείζονα. Αυτή η διασκευή δεν έχει καμιά διαφορά από το πρωτότυπο εκτός από ορισμένα μπάσσα και συγχορδίες που προστέθηκαν ώστε να μπορεί να παίζεται χωρίς τη συνοδεία ορχήστρας.
F. Sor: L' encouragement op. 34.
Ο Fernando Sor θεωρείται ο σημαντικότερος συνθέτης της κλασσικής περιόδου για την κιθάρα και το έργο αυτό είναι το πιο σπουδαίο που συνέθεσε για δύο κιθάρες. Ξεκινάει με ένα αργό και αρκετά μακρύ πρώτο μέρος (Andante cantabile) και ακολουθεί ένα μικρό θέμα με τρεις παραλλαγές. Καταλήγει σ' ένα βαλς που σπάνια παίζεται ολόκληρο.
Ε. Granados: Intermezzo
Ε. Granados: Danza Espanola no 2
Μ. de Falla: Danza Espanola no 1
Οι πιο επιτυχημένες διασκευές που έχουν γίνει για μία ή για δύο κιθάρες προέρχονται από έργα Ισπανών συνθετών. Είναι κρίμα που οι τρεις μεγάλοι Ισπανοί συνθέτες - Albeniz, Granados και de Falia - δεν έγραψαν μουσική για κιθάρα. Παρ' όλα αυτά, τα έργα τους ταιριάζουν τόσο πολύ στον ήχο της κιθάρας που πολλοί πιστεύουν πως γράφτηκαν γι' αυτήν. Δεν είναι υπερβολή να πούμε πως πολλά ισπανικά έργα χρωστάνε τη φήμη τους περισσότερο στην κιθάρα παρά στο όργανο για το οποίο αρχικά έχουν γραφεί.
To Intermezzo είναι η εισαγωγή της δεύτερης πράξης της όπερας Goyescas που με αυτήν ο Granados σφραγίζει τον θαυμασμό του για τον Goya.
Οι 12 Ισπανικοί χοροί γράφτηκαν το 1892 και καθιέρωσαν τον Granados σαν έναν από τους σημαντικότερους συνθέτες της πατρίδας του. Ο Ισπανικός χορός Ν°2 είναι αργός, λυρικός και παρ' όλα αυτά συγκλονιστικός. Δεν είναι ο μοναδικός που έχει διασκευαστεί για δύο κιθάρες αλλά είναι ο μόνος που δίνει την αίσθηση ότι έχει γραφεί γι' αυτό το συνδυασμό οργάνων.
Ο Ισπανικός χορός Ν°·1 του Μ. de Falla διαφέρει από τον προηγούμενο. Είναι πιο σπανιόλικος- γρήγορος, ρυθμικός και χορευτικός από την αρχή ως το τέλος.
Α. Piazzolla: 2 Tangos
Αν ήξερε ο Piazzolla ποοη φρεσκάδα θα έδιναν οι συνθέσεις του στο ρεπερτόριο της κιθάρας, είναι σίγουρο πως θα είχε ασχοληθεί μ' αυτό το όργανο πολύ πιο νωρίς. Είναι μια περίπτωση ανάλογη μ' εκείνη του Η. Villa Lobos που στα 1929 γράφει τις 12 σπουδές για κιθάρα. Πάντως από τη στιγμή που ο Piazzolla αποφάσισε να συνθέσει έργα για κιθάρα έγινε ένας από τους σημαντικότερους συνθέτες του ρεπερτορίου της. Δυστυχώς έχει γράψει μόνο τρία τάγκο για δύο κιθάρες, δύο από τα οποία παρουσιάζουμε σ' αυτόν τον δίσκο.
Ανώνυμου: 2 Λαϊκά τραγούδια
Ο δίσκος τελειώνει με δύο λαϊκά τραγούδια από το Περού τα οποία αποτελούν γνωστές μελωδίες που έχουν ακουσθεί κατά καιρούς σε διάφορες διασκευές. Εδώ η κλασσική κιθάρα εκφράζεται με λαϊκό ύφος και αποδεικνύει ότι είναι «το πιο λαϊκό όργανο από τα κλασσικά και το πιο κλασσικό από τα λαϊκά».
Βαγγέλης Μπουντούνης
Ρεσιτάλ για δύο [ΣΕΙΡΙΟΣ - LEGEND]